این کاروانسرای تاریخی و بزرگ که به‌عنوان مادر کاروانسراهای ایران شناخته می‌شود. در گذشته این مکان گنبدی از جنس گچ داشت که در حال حاضر وجود ندارد و به همین دلیل یرگچین نامیده می‌شود.
↑ آغاز دعا این است: الحمدلله شاكرا لنعمائه ، واستدعاء لمزيده ، واستخلاصا به دون غيره... وپایانش نیز این جملات است: واشكرهم على حسب كرمك وجودك مامننت به على القائمين بالقسط من عبادك ، وادخرت لهم من ثوابك ماترفع لهم به الدرجات ، إنك تفعل ماتشاء وتحكم ماتريد. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۵، ص۲۳۳
روایاتی از تاریخ قم نیز حرم مطهر را محل دفن تعدادی از امامزادگان از جمله زینب از نوادگان امام رضا (ع)، میمونه و ام محمد دختران امام جواد (ع) نیز معرفی شده است.
قُم از شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. به گفته برخی از ایران‌شناسان قم از کهن‌ترین سکونت‌گاه‌ها در فلات ایران بوده و قدمت آن به قبل از اسلام می‌رسد.
پارک ملی کویر، تنها پارک ملی در ایران محسوب می‌شود که آن هیچ‌گونه سکونتگاه انسانی، معدنی و امکان اجازه چرای دام وجود ندارد. این پارک در گذشته از بهترین زیستگاه‌های گورخر ایرانی بوده است.
قم از شهرهای مرکزی ایران و مرکز استان قم است. این شهر در ۱۲۰ کیلومتری جنوب تهران (پایتخت ایران) واقع شده است. قم شهری میان ????? اصفهان و ساوه بوده است.[۱] در منابع معمولاً از آن به همراه کاشان یاد می‌شده است.
ابودلف مسعربن مهلهل خزرجی، سفرنامه ابی‌دلف در ایران، تصحیح: ولادیمیرمینورسکی، ترجمه: سید ابوالفضل طباطبایی، تهران، زوار، ۱۳۵۴.
تالاب بهشت معصومه یکی از جاذبه‌های طبیعی و تماشایی اطراف قم محسوب می‌شود که در کنار میدان نفتی البرز که از نخستین میدان‌های نفتی قرار گرفته است. بهشت معصومه تنها تالاب دائمی قم به شمار می‌رود و در تمام فصول سال آب دارد.
از جمله دیدنیهای اطراف قم می‌توان به کاروانسرای سنگی محمدآباد یا کاروانسرای دیر کاج اشاره کرد که در مسیر راه‌های تاریخی تاریخی قم به ری و ساوه قرار دارد.
این کاروان‌سرا که در حال حاضر در جاده قم-گرمسار واقع است، یکی از بزرگ‌ترین کاروان‌سراها در نوع خود و از آثار ملی ایران محسوب می‌شود.
بر پایه روایتی که در برخی از منابع اهل سنت از ابوموسی اشعری به نقل از امام علی(ع) آمده، قم شهر یاران حضرت مهدی(عج) و مکان فرود جبرئیل در روزی که به ??? ?? ?????? سوی قوم لوط فرستاد شد، دانسته شده که در آنجا آبی می‌جوشد و هر کس از آن بیاشامد از درد در امان خواهد بود و با همان آب عیسی گلی را به شکل پرنده‌ای ساخت و حضرت مهدی(عج) در آن غسل می‌کند و از همانجا قوچ ابراهیم، عصای موسی و انگشتری سلیمان بیرون ???? ????? آمده است.[۲۳]
تغییر وضعیت زیربخش‌های ورود تشیع ۴.۱زمینه‌های گسترش تشیع
ناصر الشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، مقدمه و تعلیق: علی دوانی، قم، دارالفکر، ۱۳۵۰.
هرچه به‌سمت پایانی دره قاهان پیش بروید منطقه کوهستانی می‌شود تا جایی که سه روستای فیلم برداری استخر قم نویس، کاسوا و انجیله به‌شکل پلکانی در دل ??? کوهستان جای گرفته‌اند که بسیار جذاب و دیدنی هستند.